فرش و الخصوص فرش کاشان یکی از زیباترین و قدیمی ترین کف پوش ها در تاریخ بشریت می باشد، که در شکل ها، طرح و رنگ های متنوعی همیشه همراه بشر بوده و در تمام فصول و فضاها محلی راحت و نرم را برای نشستن انسان ایجاد کرده است. فرش ماشینی به مرور و بر اثر استفاده در فضای خانه و یا محل کار و در معرض قرار گرفتن آلودگی و ذرات نیاز به تمیز کاری دارد، قطعا همه ما می دانیم شستن مداوم آن باعث آسیب رسیدن به الیاف و پرزهای فرش می شود و رنگ آن به مرور و بر اثر شستشو کمرنگ می شود. این سوال مطرح می شود پس چگونه فرش های آلوده و کثیف را تمیز کنیم؟ آیا به غیر از شستن روش دیگری برای تمیز و براق کردن فرش ها وجود دارد؟ پاسخ به این سوال مثبت است. یکی از روش های عالی و بدون کمترین آسیب برای تمیز کردن فرش روش غبارگیری می باشد. در این مقاله غبارگیری ماشینی و دستی فرش معرفی می شود.
نکات مهم و مفید در شستشوی فرش دستبافت
غبار روی فرش
در طول مدتی که از فرش استفاده می شود چه در محیط و فضای خانه و محل کار و حتی در نمایشگاه ها که فرش به عنوان تزیین روی دیوار نصب می شود، بافت فرش در معرض ذرات معلق در هوا و آلودگی قرار می گیرد. برای رفع آلودگی و کثیفی باید فرش را به قالی شویی بسپارند تا فرش شسته شود. اما قبل از اینکه فرش شسته شود باید غباری که در بین الیاف و تارو پود فرش نفوذ کرده حذف شوند. طی سال های اخیر در قالیشویی ها از دستگاهی به نام غبار گیر استفاده می کنند، این دستگاه های جدید از بازده بالایی برای غبار گیری برخوردار هستند و در زمان کوتاهی تمام غبار موجود در بین الیاف و تارو پود فرش جمع آوری می شود. غبار گیری ماشینی فرش قبل از شستشو به دو دلیل انجام می شود.
غبارگیری موجب افزایش و تمیزی بیشتر فرش می شود.
ذرات گردو غبار به صورت لایه ای نازک در بین پرزهای فرش نفوذ کرده و این لایه در زمان شستشو رطوبت را جذب کرده و باعث پوسیدگی فرش می شود.
از این رو غبارگیری فرش قبل از شستشو دارای اهمیت بالایی است.
نحوه عملکرد دستگاه غبار گیری ماشینی
برای گرفتن گردو غبار از روی فرش به صورت ماشینی، فرش را درون گردونه بزرگی که درون یک اتاقک بزرگ است، قرار می دهند. این گردونه متحرک از میله های فلزی تشکیل شده و بیشتر شبیه به ماشین لباسشویی است.
این اتاقک بزرگ دارای یک در بزرگ بوده و بعد از بازکردن درب با توجه به ظرفیت دستگاه میزان مشخصی از فرش را داخل دستگاه قرار داده ودرب آن را می بندند. در نهایت گردونه داخل دستگاه به حرکت در آمده و با سرعت به دور خود می چرخد.
در این روش فرش ها به صورت دورانی از قسمت بالا و پایین گردونه و بالعکس حرکت کرده و گرد و خاک آن کاملا گرفته می شود. گرد و غبار به میله های گردونه هدایت شده و به وسیله یک کانال از اتاقک خارج و در محفظه مخصوصی نگهداری می شود. در بعضی از دستگاه ها این محفظه به حوضچه آب متصل است تا آلودگی هوا کمتر شود و هر چند وقت یکبار آب حوضچه تخلیه می شود. اگر از ماشین های جدید برای غبارگیری فرش استفاده می شود، حتما فرش های کهنه و قدیمی را از فرش های تازه و جوان جدا کنید. چون امکان دارد در اثر حرکات مدام قالی ها در داخل دستگاه صدمات و آسیب هایی به فرش های قدیمی وارد شود. هر چند این دستگاه ها نسبت به دستگاه های قدیمی حفاظت بیشتری داشته و صدمه کمتری به فرش ها وارد می شود. در دستگا های قدیمی با برس های مخصوص داخل دستگاه پرزهای فرش شانه شده و سپس با محورهای استوانه ای و نوارهای برزنتی یا پلاستیکی ضربات ممتد و مکرر به پشت فرش وارد می شود.
غبار گیری دستی در فرش های نو و قدیمی
در غبار گیری فرش به روش دستی برای فرش های نو که چند سالی از تولید آن می گذرد، آنها را روی شبکه توری فلزی پهن کرده و با چوب به پشت فرش ضربه می زنند، البته استفاده از این روش برای فرش های قدیمی و کهنه ممنوع است. برای این گونه فرش ها برس های نرم و جارو برقی با مکش بالا به شدت توصیه می شود.
چگونگی غبارگيری دستي فرش
برای گرفتن غبار به روش دستی روش های متعددی وجود دارد، عده ای فرش را به پشت روی زمین پهن کرده و با چوب به پشت فرش ضربه می زنند، عده ای فرش را از پشت روی شبکه توری فلزی که با فاصله مناسبی از روی زمین پهن شده نصب می کنند و با چوب یا وسیله دیگری به پشت آن می زنند. در این روش تمام ذرات گردو غبار از فرش خارج شده و به علت وجود فاصله بین زمین و فرش ذرات گردو غبار مجددا به داخل فرش نفوذ نمی کند.
از دیگر روش های دستی برای گرفتن گردو غبار از فرش، اینکه چهار نفر چهار گوشه فرش را گرفته و همزمان محکم به سطح سفت یا زمین می کوبند. البته این روش بدترین روش گرفتن غبار از روی فرش است، چون به فرش آسیب زیادی می رسد. معمولا روش های دستی برای گرفتن گرد و غبار فرش اصلا توصیه نمی شود و نیاز به بررسی بیشتر دارد. مخصوصا فرش های قدیمی و کهنه که قسمت هایی از آن رفو شده ممکن است با کوچک ترین ضربه آسیب هایی جبران ناپذیری ببیند.
بهترین روش برای گرفتن گردو غبار از فرش های نو آویزان کردن فرش در یک ارتفاع مناسب و با یک جارو به آرامی و آهستگی به پشت فرش ضربه بزنند. در این روش برای فرش های قدمی از یک برس نرم استفاده می شود تا گردو غبار از پرزها و غبار از لای فرش بیرون بیاید. در انتها با کمک جارو برقی ذرات باقی مانده در عمق ریشه های فرش را خارج می کنند. توصیه می کنیم در زمان استفاده از جارو برقی حتما نوک مکنده با فاصله مناسب از سطح فرش قرار بگیرد، تا ذرات خارج شده از فرش که در هوا معلق هستند، مجددا به داخل فرش نفوذ نکند.