در هنر ایرانیان می توان به جرات ادعا کرد که هرگوشه از این سرزمین زیبا و جذاب آداب و رسوم خاص خود را دارد که با خلاقیت تمام آن را در دستبافته ها مخصوصا قالی به نمایش گذاشته اند. در بین مناطق مختلف ایران مردمان ترکمن صحرا آداب و رسوم خود را با ظرافت و زیبایی خاصی در قالی به نمایش می گذارند. فرش های ترکمن صحرا با قدمتی صد ساله در طرح های متفاوت و زیبا حرف هایی برای گفتن دارد، که هر کدام نماد قوم ترکمن است. در این مقاله به بررسی معایب و مزایای خاص و منحصر به فرد فرش ترکمن که باید بدانید می پردازیم، خالی از لطف نیست تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
معرفی فرش ترکمن
یکی از اقوام اصیل ایرانی که در شرق دریای خزر، ازبکستان، افغانستان خراسان شمالی و ترکمنستان زندگی می کنند، قوم ترکمن هستند. هنر قالیبافی در این قوم دارای قدمت طولانی بوده و طرح ها، نقوش و حتی رنگ های فرش این منطقه خاص و منحصر به فرد است. طبق تحقیقات محققان اولین فرش ترکمن در قرن 19 میلادی بافته شده، اما باز هم نمی توان زمان دقیقی برای شروع بافت فرش در این منطقه اعلام کرد.
انواع فرش ترکمن
با توجه به نقش ها و طرح های فرش ترکمن، این محصول به دسته های مختلفی تقسیم می شود. معمولا در این منطقه نام طرح ها برگرفته از نام قبایلی است که قالی در آن بافته می شود. طرح هایی مانند سالور، ارساری، بشیر، آل علی، آراباچی، یمود و... همچنین نقش و طرح های فرش ترکمن 811 طرح خاص و منحصر به فرد است که در کل ایران نظیر این طرح ها و نقش ها وجود ندارد و مختص منطقه ترکمن صحرا می باشد، نقش های معروف این منطقه شامل قابسه گل، طرح طغرگلدار، شاخ قوچ، انسی، قزل ایاق، توینگ گول، گرمج گل، ماری گل و... می باشد. در رنگرزی الیاف فرش، مردم ترکمن صحرا از مواد طبیعی همانند پوست گردو، پوست انار، برگ مو، روناس و اسیرک استفاده می کنند.
انواع گره و بافت در فرش ترکمن
از ویژگی های خاص و منحصر به فرد در فرش ترکمن تارو پود آن است. در بیشتر مناطق ترکمن از پنبه به عنوان متریال اصلی تار و پشم به عنوان پود استفاده می شود. در مناطق ترکمن به علت کوهستانی بودن وسرمای بیش از حد پشم نقش مهمی در صنعت فرش بافی دارد.
جالب است بدانید بافت فرش در همه جا به صورت عمودی بافته می شود اما در منطقه ترکمن صحرا به صورت افقی و روی زمین بافته میشود. زنان ترکمن هر کدام دارهای کوچکی دارند که باعث شده ابعاد فرش های ترکمن نسبت به دیگر مناطق کوچک تر و سایز قالیچه داشته باشد. رجشمار و تراکم فرش ترکمن 40 تا 50 در 7 سانتی متر می باشد. ( یعنی در هر 7 سانتی متر 40 تا 50 گره جای می گیرد) و این موضوع موجب شده تا این فرش ها ظرافت و زیبایی فرش های ابریشمی را نداشته باشند.
در نهایت در فرش ترکمن بیشتر از گره فارسی استفاده می شود. ولی در بعضی مناطق از گره ترکی استفاده می شود که این گره دارای دوام و استحکام بالایی بوده و فرش های بافته شده با گره ترکی پرپشت، گوشتی و پرزدار هستند.
چیدمان فرش ترکمن در دکوراسیون
با توجه به اینکه فرش ترکمن دارای طرح و نقش سنتی و اصیل می باشد، تصور اینکه این فرش برای دکوراسیون سنتی کاربرد دارد، کاملا اشتباه است. شما می توانید با کمی خلاقیت به راحتی از این فرش در دکوراسیون مدرن و کلاسیک استفاده و گرما را به محیط سرد و خنثی دکوراسیون مدرن هدیه دهید. طرح های ساده و جذاب سبک مدرن در کنار رنگ ها و طرح های خاص فرش ترکمن فضایی خیره کننده و جذاب را به وجود می آورد. در طرح کلاسیک نیز می توانید از فرش های 6 متری ترکمن به صورت جفت در دکوراسیون استفاده کنید.
قالی ترکمن در دکوراسیون مدرن در فضای راهرو، اتاق خواب، نشیمن و حتی اتاق کودک کاربرد زیادی دارد. مخصوصا در فضای راهرو و در کنار آویزه های سنتی ترکمن که با نخ و منگوله تزیین شده است. در سبک سنتی می توانید از فرش ترکمن به جای پشتی، قالیچه های کوچک و حتی در گوشه دنج خانه در کنار میز و نیمکت های سنتی از این فرش های بی نظیر و زیبا یا به عنوان سجاده از آن استفاده کنید.
مزایای فرش ترکمن
همانطور که گفتیم در ترکمن صحرا قالی همدم زنان ترکمن بوده و زنان در اوقات فراغت خود مشغول قالی بافی هستند، از طبیعت و قصه هایشان در طرح قالی استفاده می کنند و عاشقانه هایشان را به تصویر می کشند. فرش ترکمن جدای از یک کف پوش زیبا و منحصر به فرد کتاب قصه زنان ترکمن است. اما مزایای این فرش عبارتند از؛
به علت استفاده از پشم و پنبه در زمستان به عنوان یک کف پوش بسیار گرم عمل می کند. در تابستان بسیار خنک و معتدل است.
سرما را از کف زمین به سطح زمین انتقال نمی دهد.
به علت استفاده از رنگ های طبیعی در رنگرزی الیاف ضد حساسیت و آلرژی است.
در زمان راه رفتن احساس زبری و ضمختی ایجاد نمی شود.
تنوع بالایی در رنگ و طرح فرش های ترکمن موجب شده تا دست خریداران فرش باز باشد و به راحتی و متناسب با سلیقه خود طرح انتخابی را خریداری نمایند.
معایب فرش ترکمن
با تمام ویژگی هایی که برای فرش ترکمن بیان شد، نمی توان در این فرش عیب و ایرادی پیدا کرد، تنها ایرادی که می توان به این فرش گرفت نبود فرش در ابعاد 12 متری و بزرگ است. این فرش ها در اندازه های کوچک و قالیچه ای تولید می شود، معمولا برای پشتی کاربرد زیادی دارد. نگران نباشید شما می توانید فرش ترکمن در ابعاد 4 و 6 متری را برای چیدمان دکوراسیون خود استفاده کنید، فرش های ترکمن کاملا دستبافت بوده و به علت استفاده از متریال طبیعی در آنها قیمت بیشتری نسبت به قالیچه های ماشینی دارند. اما چون ابعاد این قالیچه ها نسبت به فرش های ماشینی کوچک تر است به راحتی می توانید قالیچه مورد نظر خود را با قیمت مناسب تهیه کنید.