یکی از زیباترین لوازم در دکوراسیون داخلی که نقش مهمی دارد و تمام لوازم دکوراسیون تحت شعاع آن چیده و تزیین می شود، فرش است. فرش در ایران سابقه و قدمتی طولانی دارد و به مرور زمان فرش دستبافت کاشان و ایران جای خود را در سراسر جهان باز کرد. امروزه در سراسر جهان فرش های ماشینی و دستبافت ایرانی به خوبی خودنمایی می کنند. به علت استقبال بی نظیر مردم از فرش های ماشینی، رقابتی تنگا تنگ بین تولید کنندگان فرش ماشینی در تولید بهترین و خاص ترین فرش ماشینی وجود دارد. در این بین یکی از جذاب ترین فرش ها که در بین کشورهای خارجی و دوستداران طبیعت طرفداران خاصی پیدا کرده، فرش پوست پلنگی یا ببری است. در این مقاله فرش های پوست پلنگی یا پوست ببری چیست؟ مورد بررسی قرار می گیرد، اگر علاقه دارید از خصوصیات این فرش خاص و بی نظیر مطالبی را بدانید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پوست پلنگ در لغت نامه
در لغت نامه دهخدا پوست پلنگی منسوب به پوست پلنگ با دو رنگ زرد و سیاه است و در گویش مردم قزوین به آلاپلنگی بدراز کشیده معروف است . فرش طرح پوست پلنگی یکی از نقش های مهم فرش ایرانی محسوب می شود و بیشتر مردم کاربرد این فرش را مخصوص دروایش می دانند. اما نباید این فرش را مختص این گروه دانست، چون گروه های دیگری از مردم ایران از جمله عشایر و چادر نشینان به این نقشه و فرش علاقه خاصی دارند. در گذشته از پوست حیوانات نقش دار مانند ببر و پلنگ بر پوست حیوانات بدون طرح مانند آهو و شیر برتری داشت. اما در بین تمام این جوامع فرش پلنگی مورد استقبال دروایش بود، دروایشی که تمام داراییشان از طبیعت کشکول و ظرف غذا و چوبدستی به عنوان وسیله دفاعیشان ه و تنها زیر اندازشان در زمان نشستن و خواب پوست پلنگ یا فرش های پلنگی بود. پیوند پوست پلنگ و ببر با پهلوانان و شاهان در داستان های افسانه ای و اساطیر ایران ید طولایی دارد، یکی از قدیمی ترین نقش های پلنگ مربوط به اوایل قرن هشتم هجری می باشد که در حال حاضر در فیری گالری واشنگتن نگهداری می شود. اولین پادشاه اساطیری ایران کیومرث تن پوشی از پوست پلنگ و زیر اندازی از پوست ببر را برای خود انتخاب کرد، طبق این ادعا می توان گفت اولین فردی که از پوست ببر به عنوان زیر انداز استفاده کرده کیومرث است.
بین شاهان و دراویش نقاط مشترک زیادی وجود دارد، شاهان و دراویش هر دو خود را بی نیاز از همگان می دانستند و هر دو خود را مالک ملک کی دانستند با این تفاوت که ملک پادشاهان دارای مرز و دیوار بود و ملک دراویش هیچ مرزی نداشت.
نماد پلنگ در فرهنگ ایران
پلنگ در فرهنگ ایران نماد شجاعت، دلیری و بی باکی است. گفته می شود در قدیم مردم ببر را نماد قدرت و تکبر و برای پادشاهان و حاکمان استفاده می کردند.
علاقه عشایر به طرح های پلنگ
سبک زندگی مردم عشایر ناهماهنگ با زندگی پادشاهان و دراویش نیست و با سبک زندگی این دو گروه متناسب و یکسان است. همه می دانیم که راه ورود به کوه، دشت و دره ها به روی عشایر باز است و عشایر هر جا که بخواهند می توانند چادر خود را بنا کرده و مدتی در آن منطقه حکمرانی کنند، طبیعت و محیط زیست متعلق به عشایر است و حیوانات رابطه تناتنگی با عشایر دارند.
همچنین عشایر صاحب گوسفند و ابزار بافندگی هستند و کار عجیبی نیست که زنان عشایر در فرش ها و بافته های خود از نقش پلنگ و ببر استفاده کنند. فرش های پوست پلنگی عشایر نماد شهامت و شجاعت عشایر بوده و زن عشایر با بافت این فرش ها و پهن کردن آن در کف پادر، افسانه هایی از شکار این حیوانات قوی و نیرومند را برای توسط نیاکان و اجداد خود برای فرزندانش بازگو می کند و با زبان بی زبانی شوهر و پسرانش را به بی باکی و شهامت تشویق می کند.
فرش های طرح پلنگ تقلید زنان عشایر از پوست و موی این حیوان نیست، بلکه زنان عشایر تبحر زیادی در بافت فرش داشته و صاحب خلاقیت و هنر نامحدودی هستند و طرح هایی بالاتر و زیبا تر از پلنگ را در قالب های مختلف به نمایش می گذارند. گاهی تمام سطح فرش را مانند پوست پلنگ و ببر می بافند و گاهی با اضافه کردن چند رنگ و یک طرح خاص و بینظیری را به نمایش می گذارند. زنان عشایر گاهی طرح هایی می بافند که افرادی که آشنایی با این هنر ندارند را به چالش کشیده و طرح های مدرن و زیبایی امروزی را برایش تداعی می کنند. زنان عشایر و ایلیاتی تمام فرش ها را به صورت ذهنی می بافند و همین موضوع باعث مشهور شدن و زیبایی چشم نواز فرش عشایر شده، چون عشایر به همه جا کوچ می کنند و زنان با ذوق عشایر از تمام قسمت های طبیعت به عنوان طرحی زیبا در فرش های خود الهام گرفته و زیباترین طرح ها را در فرش می بافند.
فرش پوست پلنگی و ایران
فرش پوست پلنگی مختص ایران و ریشه های این کشور زیباست ، اما فرش های پوست ببری دارای سرزمینی فراتر از سرزمین ایران است. فرش های ببری قدمتی در سرزمین های چین و ماچین و حتی هند دارند. بیشترین فرش های ببری در تبت بافته می شود. در آسیای صغیر و غربی، ایران و ترکیه بیشترین سهم را در بافت فرش ببری دارند. اما فقط سهم ترکیه در منسوجات و ایران در زمینه منسوجات و فرش گوی سبقت را از دیگر مناطق ربوده اند.
فرش ماشینی طرح پلنگ و ببر
تولید کنندگان فرش ماشینی کاشان با کمک ذوق و هنر طراحان فرش اقدام به تولید فرش هایی با طرح پلنگ و ببر نموده اند، این فرش ها در ابعاد، شانه و تراکم در سایزهای استاندارد و غیر استاندارد تولید و به بازار عرضه می شود. طراحان فرش خلاقیت به خرج داده و ترکیبی از طرح ببر و پلنگ را به تولید کنندگان ارائه کردند این فرش دارای جذابیت خاص و منحصر به فردی بوده و در دکوراسیون ها یمدرن و گاها کلاسیک به زیبایی خودنمایی می کند. الیاف فرش ماشینی ببر و پلنگ مانند دیگر فرش های ماشینی کاشان از الیاف درجه یک و آکریلیک، پلی استر و پروپیلن تولید می شود، این الیاف قابل شستشو و بادوام هستند.